کی از شخصیت‌های والامقام تاریخ اسلام و تشیع حضرت ابوالفضل العباس علیه‌السلام، قمربنی‌هاشم است. دلاوری‌ها، فداکاری‌ها و شجاعت‌های دیگر قهرمانان تاریخ در برابر آن رادمرد تاریخ، رنگ می‌بازد و مجالی برای خودنمایی نمی یابد. ابوالفضل العباس علیه‌السلام الگوی بسیار گویای اطاعت از ولایت و امامت است؛ آن شیر بیشه علوی و بازوی توانمند خاندان بنی‌هاشم و اسلام، دست پرورده امیرالمومنین علی علیه‌السلام قهرمان خیبر، بدر، حنین و خندق است و بی‌شک در صفات و فضایل به آن امام بزرگوار، شبیه‌تر.
در سال تولد حضرت عباس علیه‌السلام اختلاف نظر وجود دارد، ولی از میان همه احتمالات می‌توان سال‌های 22 تا 24 ه.ق را برای میلادش برگزید. قول مشهور این است که آن بزرگوار در سال 26 ه.ق یعنی روز چهارم شعبان در مدینه منوره، دیده به جهان گشود.پدر بزرگوارش علی بن ابی طالب قنداقه او را در بغل گرفت و پس از خواندن اذان در گوش راست و اقامه در گوش چپ، نام او را عباس گذارد . مادر بافضیلتش فاطمه معروف به «ام البنین » دختر حزام بن خالد کلابی بود
حضرت عباس القاب مختلفی دارد که هر یک بیانگر بخشی از مقام، عظمت و سجایای اخلاقی اوست . «ممقانی » شانزده لقب برای او برشمرده است; مانند:
1 . ابوالفضل; یعنی پدر فضایل (و یا او پسری به نام فضل داشت) ;
2 . ابوالقربه; که سقا و آبرسان بود;
3 . قمر بنی هاشم; چون دارای چهره ای زیبا بود . صاحب مقاتل الطالبین می نویسد:
«عباس، زیبا و نیک منظر بود، وقتی بر اسبی درشت هیکل سوار می شد، پاهایش به زمین کشیده می شد و به او قمر بنی هاشم می گفتند!
تاسوعا و عاشورای حسین علیه‌السلام مظهر رشادت‌ها و دلاوری‌های یاران اوست. روز عاشورا عباس علیه‌السلام مآمور آب رساندن برای حرم امام و کودکان لب تشنه می‌شود تا از شط فرات آب بیاورد و با لشکر دشمن نیز در نبرد ‌باشد. مشک را از آب پر می‌کند ولی آب نمی‌خورد؛ به یاد لب تشنگان می‌افتد ولی یزیدیان او را محاصره کردند و راه را بر وی بستند. جنگ خونین سرمی‌گیرد و از همه طرف حضرت عباس(ع) را تیر باران می‌کنند. عباس دست راست و چپ خود را از دست می‌دهد ولی با لبانش مشک آب را می‌گیرد؛ سرانجام با شمشیری که یزیدیان بر فرق سر مبارکش می‌زنند او را به شهادت می‌رسانند.
حضرت عباس الگوی جانبازان است. جانباز در اصطلاح عرفی کسی است که بخشی از وجود خود را در راه هدفش از دست میدهد. دوران جانبازی حضرت عباس چند ساعتی بیش نبود. از زمانی که دستانش را قطع کردند و در راه امام حسین جانبازی کرد تا شهادتش فرصت اندک چند ساعته بود. اما آنقدر کار بزرگی کرد که در تاریخ شیعه ماندگار شد.
روز جانباز فرصت مناسبی است که نسل امروز ما علاوه بر الگوپذیری از رشادت ها و جانبازی های حضرت عباس(ع) در وقایع دفاع مقدّس و دلاوری ها و شجاعت های جانبازان عزیز و غیرتمند ایران اسلامی به مطالعه بپردازند و درسها و پیامها زندگی ساز را از متن این تاریخ ماندگار استخراج نمایند .
گلچینی از بیانات رهبری به مناسبت روز جانباز
جانبازان عزیز ارزنده‌ترین یادگاریهای دوران حماسه‌ی دفاع مقدس هستند. امروز، جانبازان نمونه‌های بزرگ افتخار و شجاعت و فداکاری و یادگارهای دوران حماسه‌اند. امروز، خانواده‌های عزیز و عظیم‌الشأن شهدای شما کسانی هستند که همه‌ی منصفان عالم - کسانی که قضایای ایران و انقلاب ایران را می‌شناسند - آنها را با عظمت و بزرگوار و صبور و نیرومند به حساب می‌آورند. این را باید شما حفظ کنید. این، به برکت اسلام و رهبری امام عظیم‌الشأن و به برکت وحدت کلمه‌ی شماست. اینها را برای خودتان نگه دارید. شیطانها باید از نفوذ در افکار ملت ایران مأیوس شوند ( سخنرانی در دیدار خانواده‌های معظم شهدا 13/10/1368).